ZO(o) tot kunst

Fotograferen in een dierentuin is misschien, voor een wildlife fotograaf, een omstreden activiteit, maar ik denk dat we het er wel over eens kunnen zijn dat het een enorme educatieve meerwaarde biedt. Persoonlijk was het mijn beste leerschool. Tijdens de beginperiode van mijn fotografie, intussen al meer dan 20 jaar terug, bracht ik zeker maandelijks een bezoek aan een wildpark. Telkens legde ik mezelf andere opdrachten op om zo niet willekeurig, maar met een doel en een bepaalde visie, op stap te gaan. In dit artikel lees je over één van die opdrachten, namelijk hoe je een onderwerp op een zwarte achtergrond fotografeert en welke verdere stappen je kunt nemen om die tot een ‘kunstfoto’ te verheffen.

Het woord ‘kunst’, of ‘Fine Art’ zoals ze zo mooi het op internet noemen, is niet gekozen om mezelf tot kunstenaar te bombarderen, maar om een onderscheid te maken tussen ‘fotografie’, welke de realiteit benadert, en ‘kunst’, waar toch wel wat nabewerking bij komt kijken.

Laten we allereerst beginnen met de foto op een zo’n correct mogelijke manier te fotograferen.

Om een onderwerp op een zwarte achtergrond te isoleren, gaan we op zoek naar een helder onderwerp tegen een donkere achtergrond.

Een wit onderwerp is natuurlijk de meest eenvoudige keuze. Onderstaande foto toont enkele zonverlichte pelikanen, met donker water als achtergrond. Het water is niet zwart, maar donkerder dan het onderwerp en dan voldoet het aan de voorwaarden voor deze techniek.

De matrix-meting van het toestel kan er al snel voor zorgen dat het wit van de pelikanen uitbrandt en om dit tegen te gaan, gaan we een paar stops onderbelichten. Hierdoor zal de pelikaan niet overbelicht zijn EN zal de achtergrond donkerder worden.

Ook al lijkt het water niet zo donker, ook op bovenstaande foto kun je de pelikanen op zwart isoleren.

Niets is simpel in de fotografie en gegarandeerd stoten we op enkele problemen. Lichtvlekjes op het water en/of de achtergrond zullen natuurlijk niet zwart worden. Een nog groter probleem is het dynamisch bereik van het toestel. Deze wordt door de vooruitgang in de technologie telkens verbeterd en bijgevolg uitgebreider. Voor de meesten, vooral landschapsfotografen, is dit een enorm voordeel. Een groter dynamisch bereik zorgt er namelijk voor dat je minder nood hebt aan gegradueerde filters, maar voor deze techniek is het echter een nadeel. In tegenstelling tot camera’s van tien jaar terug, waar we door het beperkt dynamisch bereik zeer snel en eenvoudig een zwarte achtergrond zouden krijgen, zien we met de huidige toestellen nog details. We kunnen niet anders dan dit oplossen in nabewerking of we moeten een toestel van 15 jaar terug gebruiken.

De volgende tips zullen misschien voor velen ‘valsspelen’ zijn, maar de aangehaalde technieken, zijn dezelfde als die die tot bijna 100 jaar terug in de Donkere Kamer gebruikt werden. We doen het nu gewoon in de Lichte Kamer, of Lightroom.

Laten we een extreem voorbeeld nemen:

Op bovenstaande foto is er heel wat verkeerd. De achtergrond is niet echt volledig zwart en er staan nog wat meeuwen en een pelikaan op, die we liever niet op de foto zien. In het veld zou ik je aanraden om de foto opnieuw te nemen, zonder de storende meeuwen en de pelikaan links. Door het groot dynamisch bereik is er detail in de achtergrond te zien. We hebben dus, zoals eerder vermeld, nabewerking nodig om ons resultaat te bekomen.

Allereerst converteren we de foto, In Lightroom, naar Zwart-Wit. Vervolgens kunnen we de Zwarte Tinten donkerder maken en/of de schuifregelaar van Nevel verwijderen naar rechts schuiven om zo de achtergrond zwart te krijgen. Nevel verwijderen is overigens één van mijn favoriete schuifregelaars voor zwart-wit ontwikkeling. In de Donkere Kamer zouden ze gewoon het beeld wat langer belichten waardoor de totale foto donkerder afgedrukt wordt. Hoe langer je een negatief, in de Donkere Kamer, belicht, hoe donkerder het op het fotopapier afgedrukt wordt.

De volgende stap is om de pelikaan aan de linkerzijde te elimineren. Dit doen we door een Gegradueerd Filter van links naar rechts te trekken en de belichting omlaag te doen.

In het analoog tijdperk zouden ze een karton over de pelikaan rechts houden, zodat de linkerkant langer belicht wordt totdat deze volledig zwart wordt.

De meeuwen laten we met mijn favoriet gereedschap, het Aanpassingspenseel, verdwijnen.

Opnieuw, in de donkere kamer, maakten ze gebruik van een karton met een gaatje in, waardoor ze, in dit geval, de meeuwen langer konden belichten.

Daarna komt het echte werk! Met het Aanpassingspenseel kunnen we niet enkel elementen donkerder maken, maar ook ophelderen. Neem even de tijd voor een foto en stel je voor dat je zelf kunt bepalen waar extra licht moet komen en welke gedeeltes van de pelikaan donkerder/helderder moeten worden. Schilder die plaatsen met negatieve en/of positieve belichting.

In het analoog tijdperk gebruikten ze een klein stukje karton op een ijzerdraad om bepaalde zaken tegen te houden, zodat dat gedeelte minder lang belicht werd. In veel gevallen duurde het soms uren om in 1 foto te ontwikkelen. In Lightroom gaat dit gelukkig een pak sneller en hoeven we ook niet boven die giftige dampen te hangen.

Dus daag jezelf eens uit met moderne nabewerking en wees niet bang om zogenaamd ‘vals te spelen’. Als legendes als Henri Cartier-Bresson, Ansel Adams en zovele anderen het mochten, waarom wij niet?

Dit artikel verscheen in de extra uitgaven "Blik over de Schouder" van Natuurfotografie.NL